Personaliseren en psychologieWat is personaliseren/aanpassen/customising? Wat wel/niet personaliseren? Wat heeft persoonlijkheid ermee te maken? De toekomst van personaliseren. |
| ![]() |
1 Personaliseren voor de techniek | Personaliseren kan eenvoudig met een persoonlijke aanhef en informatie die men uit de tijd afleidt, bijvoorbeeld: Goede morgen meneer Jansen, uw laatste bezoek was en Prettige jaarwisseling. Door deze vormen van personalisatie onderscheidt een site zich van statische foldersites. Wat is de meerwaarde voor de gebruiker? | Personaliseren kan handig zijn voor de techniek. Zo laten makers van reisplanners gebruikers invoeren wat de kilometerkosten van de auto zijn en hoeveel tijd de treinreiziger denkt nodig te hebben bij het overstappen. Hierbij kan men zich afvragen waar het voordeel ligt. De technicus hoeft geen tabellen te raadplegen en kan de getallen zo in de formule invoeren. | Er is wel een nadeel voor de gebruiker. Hij moet berekenen hoeveel zijn auto kost en welke tijd hij nodig heeft om op een bepaald station bij een bepaalde reis over te stappen. Opmerkelijk daarbij is dat de mens slechter rekent dan een computer. Personaliseren kan een sympathieke vlag zijn waaronder de techniek werk naar de gebruiker toeschuift. |
2 Personaliseren voor de marketing | Een aanjager van personaliseren is de marketing. Personaliseren biedt de marleteer de mogelijkheid zich te richten op een zeer specifieke doelgroep. | Daarmee verhoogt de kans op verkoop. Van der Manden (2000) en Schut en Rietdijk (2000) gaan daar uitvoerig op in. |
3 Personaliseren voor de psychologie | Aanpassen van een interface aan de taak van de gebruiker is op Internet misschien nieuw maar voor interfacedesign niet. Zo zijn adaptive menu's en adaptive aliasing al succesvol sinds 1985 (Nielsen, 1993, Landauer 1995). De geschiedenis leert ook dat mensen efficiënt willen werken. | Psychologisch gezien is de ICT-term personaliseren wat ongelukkig. Psychologisch betekent personalisatie dat iemand onterecht iets op zichzelf betrekt. Hij vindt bijvoorbeeld onterecht dat hij schuldig is. | Psychologen denken bij persoon(lijkheid) verder aan karaktertrekken zoals, introvert, autistisch en agressief. | ICT’ers denken bij karakter weer niet aan een persoon maar aan een letterteken. |
Zo’n mistige termen-cloud maakt het amateur-psychologen moeilijk iets verstandigs te zeggen over deze lastige denk-begrippen. Bovendien geeft die mist ruimte aan persoonlijke emotie, fantasie en wensdenken. |
Verder is ongelukkig dat de ICT veel synoniemen gebruikt voor veranderingen in de interface die de gebruiker zelf kan aanbrengen. Een goede keuze is aanpassen of customise. Deze term is niet te algemeen (zoals options en setting) of te specifiek (zoals configure). Hieronder ICT’woorden voor aanpassingen door de gebruiker. | Bovendien past deze term beter in de verdere uitwerking van de personalisatiefunctionaliteit. | Daaronder vallen onder andere een specificatie van wie personaliseert, (program customised en user customised). Windows2000 doet al pogingen het menu aan te passen aan de wijze waarop de gebruiker met het menu werkt. Verder vallen onder personalisatiefunctionaliteit de verschillende taken die een gebruiker kan hebben. Dit betekent dat hij verschillende interfaces moet hebben die op verschillende wijze aangepast zijn. Ook dit is in Windows al mogelijk, ze het dat men daar niet spreekt over verschillende taken maar over verschillende users. De term personalisatie leidt tot jargon dat niet als jargon herkenbaar is omdat de termen een andere betekenis hebben dan in de psychologie en het dagelijks spraakgebruik. |
Synoniemen voor personaliseren |
4 Personaliseren voor de gebruiker | Naast personaliseren voor de technicus en voor de marleteer is er ook personaliseren voor de gebruiker. Dit kan op verschillende manieren. | Een manier is een reageer- of uw mening-button om te weten te komen hoe de site te verbeteren. Deze methode is technische gezien erg eenvoudig en staat klantvriendelijk. Maar artsen vragen de patiënt ook niet welke kwaal ze gehad wilden hebben en hoe ze de kwaal op moeten lossen. | Zo kan de ICT ook professionele kennis over de gebruiker raadplegen. Wanneer het gaat om motivaties en dan weet de marketing precies hoe daar op in te spelen. Deze kennis is vooral van nut voor impulsgedrag (impulsaankopen) en (jonge) consumenten. Daartegenover staan professionele klanten, klanten die meer rationeel beslissen en klanten waar men een langdurige relatie mee wil. Voor deze groepen is bruikbaarheid belangrijk. In dat geval kan personaliseren de bruikbaarheid te verhogen. |
5 Personaliseren, waarom? | Voor het personaliseren zijn verschillende gronden. |
5.1 Smaak | Personaliseren verantwoordt men wel met: Over smaak valt niet te twisten. Met kennis van zaken valt over psychologie ook niet te twisten. | Dus hoe meer psychologische kennis, hoe minder er over personaliseren te twisten valt. Tekst in rood is slecht leesbaar, ook wanneer rood uw favoriete kleur is en zelfs wanneer u kikkerogen heeft. De ontwerper kiest dus op basis van psychologische kennis de kleuren en doet dit zo dat |
5.2 Beginners | Mensen verschillen in de hoeveelheid kennis die ze hebben. Strikt genomen valt onder personaliseren ook aanpassen aan het ervaringsniveau van de gebruiker zoals Paulussen (2000) voorstelt. | Personaliseren naar kennisniveau valt in de psychologie onder de leerpsychologie en in de IT onder helptechnieken. Hierbij gaat om een andere groep psychologische processen en software technieken dan wanneer het gaat om aanpassen. Daarom is zouden we kennisniveau niet onder personaliseren vatten. |
5.3 De taak | Blijft nog over personaliseren om de taakuitvoering te verbeteren. Gebruiksers zijn geen avatars of psychiatrische patiënten met een meervoudige persoonlijkheid(sstoornis) maar voeren verschillende taken uit. De ontwerper moet dan wel weten wat die taak is. |
![]() Al sorterend bubbelt de CD voor een prikkie in de tabel van El Cheapo naar boven. |
In de beleggingswereld weet men hoe beleggers te werk gaan. Het duurde ook niet lang voordat men deze expertise automatiseerde. Dit resulteert in aardige sites voor beleggingstaken. Zie bijvoorbeeld de ABN-AMRO site, besproken door Van der Manden (2000) en www.alex.nl. | Ook de Consumentenbond bood rond 2000 voor het kopen van een fiets aardige personalisatiemogelijkheden die goed afgestemd zijn op de wijze waarop men rationeel een fiets kan kiezen. De gebruiker weegt criteria als snelheid, degelijkheid en veiligheid en de site toont de geschiktheid van een fiets. Niet voor de verschillende persoonlijkheden maar voor de verschillende taken (lange afstand, sportief, comfort, woon/werk) | ![]() |
Is er veel verschil tussen een fysieke winkel en een internet winkel? Technische gezien ongetwijfeld. Ook voor de menselijke spieren is er veel verschil tussen het aflopen van verschillende CD-winkels en met wat vingerklikken CD’s sorteren met de tabellen van El Cheapo. Maar wat is het verschil voor de ogen en het verstand? Alhoewel El Cheapo ook in 2020 zijn tijd nog ver vooruit is, kan er nog een stap gemaakt worden. In beide gevallen moet de gebruiker zoeken en selecteren. | Gebruikers kunnen natuurlijk elke keer weer hun criteria specificeren. Echter, kriteria als milieu, duurzaamheid, prijs-kwalitiet, veiligheid en voorzichtigheid spelen een rol bij beleggen, kopen van een fiets en ook het kopen van biefstukken. Waarom dan elke keer opnieuw die criteria specificeren? Voor de hand ligt dat de gebruiker enkele geanonimiseerde standaardlijsten heeft die leveranciers en vergelijkers mogen inzien. Dit is een revolutie. De klant kijkt niet in de etalage van de producent maar de producent kijkt in de etalage van de klant. |
Psychologen weten dat wel maar de mensen zelf weten dat niet. | Daarmee tekent zich de volgende stap ook af. |
Literatuur | Landauer, T.L. (1995). The Trouble with Computers, Usefulness, Usability, and Productivity, Cambridge, (Mas.): The MIT Press. Mander, R. van der (2000). Intelligente persoonsgerichte websites, Informatie, mei, pag. 4-15. Nielsen, J. (1993). Usability Engineering, San Francisco: Morgan Kaufmann Publishers Inc. Paulssen, N. (2000). Niet surfen maar rollen, Informatie, mei, pag. 16-21. Postma, P., (1996). Het Nieuwe Marketing Tijdperk. Feesten, vrijen en frauderen: Amsterdam: Contact. Schut, R. & Rietdijk, J. W. (2000). Personalisatie als uitbreiding van de marketingmix, Informatie, mei, pag. 23-33. Vroon, P., (1989). Tranen van de krokedil. Over de snelle evolutie van onze hersenen: Amsterdam: Ambo. |
Meer toepassingen van de psychologie bij GUI en web |
Contact |
+31 (653) 739 750 Parkstraat 19 3581 PB Utrecht Nederland leonardverhoef@gmail.com Kamer van koophandelnummer: 39057871, Utrecht. |