Transformatie ok, maar voor de interface nee

Drie voorbeelden van cognitieve psychologie toegepast op interface design Antwoorden van filosofie, fysiologie, psychologie en marketing. Zo neen, wat dan wel.






Veranderen, nee

Maar één interface is goed

Een vergelijking van de Belgische, de Franse, de Duitse en de Nederlandse treinkaartautomaten laat zien dat er eigenlijk maar één oplossing is. De gemiddelde reiziger heeft moeite met de Belgische, Franse en Duitse automaten. De zeer hoog bejaarde heeft geen moeite met de Nederlandse automaat. Het interfaceconcept staat na tien jaar nog steeds recht overeind, ondanks vele uitbreidingen en ondanks introductie van complexe functies als electronic ticketing.

Een interactieve NS-demo van de huidige treinkaartautomaat.
Boek: Why designers can't understand their users

GUI versus command

Grafisch user interfaces vatten een gebruiker op als iemand die aan een bureaublad in de etalage van een restaurant een menu zit te lezen. Dit wat vreemde model geeft de interface ontwerper veel vrijheid. Er zijn dus veel verschillende interfaces.
Wanneer je een gebruiker opvat als een master die een slaaf commandeert, dan is er voor de interface designer weinig vrijheid meer en blijven er nog maar weinig verschillen tussen interfaces over.

Sturing van de aandacht altijd hetzelfde

Aandacht heeft veel aandacht in de psychologie en minder bij interface design. Vraag maar eens aan een gebruiker hoe Windows aandacht vraagt en stuurt. Ontwerpers in het verkeergaan zorgvuldig om met de aandacht van weggebruikers. Zonder aandacht overleeft de mens niet omdat hij dan snel opgevreten zou worden door wilde dieren. Wanneer men uit gaat van de gebruiker en de wijze waarop zijn ogen kleuren waarneemt, dan kan de ontwerper de aandacht goed sturen.

no attention
attention required soon
immediate attention
for after disaster

Dit schema blijkt goed voor machinisten van hogesnelheidstreinen (ETCS), klerken, vechtende Neanderthalers en chauffeurs van de bus naar Mars.

Naar een goede homepageVanuit de psychologie is er eigenlijk maar één goede homepage. Deze ziet men zelden. Niet omdat deze zo moeilijk te maken is. Het tegendeel is waar.Het probleem is meer de werkgelegenheid van webdesigners. De pagina is wel erg eenvoudig te maken. Gewoon de tekst: 'Wat wilt u' en een vakje waar de gebruiker dat kan invullen. Ooit is overigens helemaal géén homepage waarschijnlijk nog beter. In de toekomst zal de rol van de 'homepages' zoals we die nu kennen uitgespeeld zijn. Meer op: homepage, vroeger, nu en morgen

Standaard is er maar één

De kreet: Als het maar standaard is is vaak een vlucht voor goed ontwerpen. Het is gemakkelijk, want iedereen is het er mee eens. Overigens kan men zich wel afvragen of de roep om consistentie serieus genomen wordt. Men is bijvoorbeeld erg inconsistent als het gaat om de presentatie van woordjes die weergeven wat je krijgt als je er op klikt. De presentatie kan zijn een map, een menu, een tabblad of een onderstreping van een blauw woordje. De betekenis is in alle gevallen gelijk: dit krijg je als je hierop klikt. Bovendien zijn er nog 259 andere psychologische wensen zijn die soms belangrijker kunnen zijn dan standaarden en consistentie. Deze andere wensen vergeten consistentieridders gemakkelijk. Geschiedenis

De praktijk en de geschiedenis laten zien dat consistentie niets oplost. Een kijkje op het normenkerkhof is leerzaam. We zien daar de volgende grafzerken.

  • Termen moeten altijd in het Nederlands zijn
  • F1 moet voor hulp gebruikt worden
  • Het menu moet altijd boven staan en altijd zichtbaar zijn


  • Een menu moet want dat is gebruiksvriendelijk
  • Linken moeten blauw zijn en onderstreept
  • Schermen moeten een vaste indeling hebben
  • Een clickable area moet de vorm van een button hebben. (Inconsistent overigens met de vormgeving van een link, en de vormgeving van een menuoptie, die beide voor de gebruiker hetzelfde doen. Maar dat terzijde.)
  • Vermogensafhankelijk

    Consistent is gemakkelijk gezegd. Maar waar consistent mee? Het geheugen vindt het gemakkelijker commando's volledig uit te schrijven. De handen typen liever maar één letter. De ogen kunnen een goed ontworpen pictogram beter verteren dan een woord maar het verstand moet wel uitzoeken wat dat plaatje nu weer betekent en het geheugen moet dat weer onthouden. Wat is dus de beste standaard?

    Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Dat doen we niet hier, maar bijvoorbeeld wel hier en hier (nog uitvoeriger).

    Naar top.

    Psychologie ok

    Wat voor psychologie?

    Goed, psychologie dan maar? Niet de psychologie die je nodig hebt als je problemen hebt met je kinderen, je vrouw of jezelf. Maar bijvoorbeeld de denkpsychologie. Ja, die bestaat. Al meer dan 2000 jaar zelfs. Probleempje is natuurlijk wel dat er binnen de psychologie nogal wat verschillende denkpsychologieën zijn. Mijn keuze is gevallen opeen constructivistische handelingstheoretische procesmatige aanpak. Klinkt misschien wat moeilijk maar succes is verzekerd, geblekenen, voor onzekeren: wetenschappelijk bewezen.

    Hoe toe te passen?

    Eigenlijk ook geen probleem. Er zijn zeer concrete boeken, en er is een zeer concrete cursus.

    Wat daarna

    Maakt u zich geen zorgen om uw baan als interface designer. Als 'gebruiksvriendelijkheid' uit het woordenboek verdwenen is dan gaan we de techniek echt voor ons karretje spannen, bijvoorbeeld met:

  • Waarom kijkt een bankdirecteur naar de zon als hij rente uitbetaalt?
  • De bank wordt overbodig
  • Banksaldo niet boeiend meer
  • Beleef de psychologie ook eens
  • De kookwekker van de toekomst
  • E-stemmen voor mijn jonge oma
  • E-stemmen voor mijn gehandicapte oma
  • De fiscus rekent meteen af
  • Geen dodelijke deadlines
  • Morgen geen homepages meer
  • Help voor whizzkids
  • Leren lezen en therapie bij de kassa
  • Reizen met echte reisplanners
  • RSI opgelost maar niet met voice input
  • Treinen rijden eindelijk niet meer op tijd
  • Uw mening liever niet
  • Naar top.

    Meer toepassingen van de psychologie bij GUI en web



    Naar top.



    Behalve psychologie voor GUI en web ook psychologie voor:

    Naar top.


    Contact


    +31 (653) 739 750
    Parkstraat 19
    3581 PB Utrecht
    Nederland

    leonardverhoef@gmail.com
    Kamer van koophandelnummer: 39057871, Utrecht.
    Naar top.