Grammatica voor graphics:

Hoe ’verbod’ en ’niet’ tekenen. Gebruik van rood en groen.

Verbod: tekenen of verwoorden, hoe tekenen (streep, kruis, rood)? Wat en wanneer wel/niet rood/groen/geel? Hoe extra duidelijk maken, met woorden of teken je strepen, kruisen en rood? Een expliciete, eenvoudige en consequente grafische presentatie van het verbod maakt icons en pictogrammen begrijpelijk en het gevaar duidelijk.

Op deze pagina:

Teken het verbodene expliciet.
Het verbod tekenen of verwoorden?
Hoe het verbod tekenen?
Maak alleen het verbodene rood
Gebruik rood alleen voor verbod
Gebruik rood niet voor toegestaan
Toon niet en ook wel
Toon niet en ook wel
Gebruik groen voor toegestaan
Gebruik groen niet voor milieuvriendelijk

Psychologische achtergrond voor deze grammatica

Juni. 2013, laatste verandering nov. 2017

Leonard Verhoef, ontwerpt complexe apparaten en systemen waarmee mensen moeten denken en handelen. Geen designer maar psycholoog.

Contact

Human Efficiency voor ontwerp met toegepaste cognitieve psychologie en denkpsychologie van gebruiksvriendelijkheid interface design mmi usability, web page.

Teken het verbodene expliciet

Als het verbodene niet te zien is dan ontgaat de lezer wat niet mag.

Wat mag de schipper niet aan deze wal?

Zelfde verbod als links.
Bron: Verhoef demo-ontwerp.

Wat mag de schipper niet bij deze opstapplaats voor waterfietsen?

Zelfde verbod als links.

Het verbod tekenen of verwoorden?

Praktijk

Teksten zijn eenvoudig te ontwerpen. In de VS ziet men vaak tekst op borden.

Beelden zijn moeilijker te ontwerpen maar beelden kan de lezer van grotere afstand, sneller en foutlozer opmerken en herkennen. Net als bij tekst blijft het begrijpen een aandachtspunt voor de ontwerper. In Europa ziet men vaker beelden op borden dan in de VS.

Soms zegt een woord meer dan duizend plaatjes zoals hier te zien is. Het plaatje zegt overigens iets anders dan de woorden.

Naar top.

Hoe het verbod tekenen?

Praktijk

Gebruik voor het verbodene/niet/fout altijd hetzelfde grafische element, zoals een streep, een kruis door de tekening of rood. Ookeen rode rand om de tekening kan altijd en is ook gebruikelijk.

Grammatica

In de woordtaal is een verbod een woord met een ontkenning erbij, zoals niet en on-. Als de lezer weet wat niet betekent en wat parkeren en inrijden betekent dan weet hij ook wat niet parkeren en niet inrijden betekent, zelfs wanneer hij nog nooit die combinaties gezien heeft.

.. één streep er door

Praktijk

Een streep er door is even duidelijk als een kruis en bedekt minder details. Een streep is ook duidelijk voor lezers met een kleurendefect en wanneer het rood door verkleuring verdwijnt.

Kleurenpsychologie

4% van de mannen ziet niet het verschil tussen rood en groen.

Bij een kruis is er kans dat het kruis essentiële details verbergt.

De streep de andere kant op, zou bij dit bed het essentiële detail minder verbergen.

Human performance

55% goed, fouten: Dit is geen wc. n=11.

70% goed, fouten bij dit scheefgeplakte bord: er is geen bed, bed met hoge leuning, niet rijden met bed, niet slapen in bed, pas op voor aardschokken.

... rood voor verbod

Rood is een goede kleur voor verbod omdat rood voor veel lezers deze betekenis heeft. Bovendien geldt dat internationaal.

Een rode band om 80 km is grafisch gezien duidelijk: 80 km/h mag niet.

Overigens is dat onjuist. In de wet staat: Wel 80 km maar niet harder. Consistent zou zijn: 81 op het bord of 79 in de wet.

Grafisch geen verbod voor auto's.

Tekstueel wel een verbod voor auto‘s.

Mag een lijnbus hier niet (rood) of wel naar links?

... maar één maal niet

In de woordtaal betekent een oneven aantal nieten ’niet’ en een even aantal nieten ’wel’. Een niet-onaardig meisje is dus een aardig meisje.

Het bord rechts heeft drie ontkenningen. Volgens de woordgrammatica mag iedereen daar dus parkeren (rode rand, streep door P en de streep is rood).

Mogen vrachtauto’s en bussen hier wel of niet parkeren? Bron: Nederlands verkeersbord.

Rechts ook een meervoudige ontkenning. Alleen een rode hond zou voldoende zijn.

(Luidruchtig) herhalen kan een teken zijn van emotie die opgewekt wordt door onkunde. Gewenst is ratio gebaseerd op professionaliteit.

Maak alleen het verbodene rood

Niet parkeren is een eenvoudige boodschap.

Een complexere boodschap is: Niet parkeren voor vrachtwagens.
verkeersbord verboden parkeren bus vrachtwagen

Gebruikelijk is een algemeen grafisch niet: een rode cirkel om alles of een streep door alles. Maar de huidige borden zijn beeldzinnen geworden met meer woorden. Echter, de volgorde is onduidelijk. Daardoor is niet duidelijk voor welk grafisch element niet geldt.

Grammatica

Een eenvoudige woordzin is: Kom niet.

Een complexere woordzin is: Kom niet direct. Door de volgorde is duidelijk dat niet betrekking heeft op direct en niet op komen. Beeldzinnen hebben niet een eenduidige volgorde. Onduidelijk kan daardoor zijn waar niet bij hoort.

Human performance

Het Duitse Bussen en vrachtauto’s mogen niet inhalen bord hieronder en het Nederlandse Bussen en vrachtauto’s mogen niet afslaan. bord, scoorden gemiddeld 20.5%. De experimentele borden met een correcte grammatica scoorden gemiddeld 73.5% (10 observaties).

Wat mag hier niet?

Human performance

13% weet wat dit bord betekent. Foute antwoorden zijn:niet douchen, pas op voor overstekende kinderen, verboden voor kinderen, geen sanitair, (n=24).

Bron: Europese standaard (Cevni). Verboden in te halen.

Wat betekent dit bord voor schippers?

Human performance

21% weet wat dit bord betekent. Foute antwoorden zijn: verboden richting, er mag in twee banen gevaren worden, tegenliggers, brug alleen rechts passeren (n=24).

verkeersbord verbod parkeren vrachtwagens bus

Mogen bussen en vrachtwagens hier parkeren?

Human performance

verkeersbord duitsland verboden inhalen

0% (10 observaties) begrijpt wat dit bord betekent. Bron: Duitse snelwegen.

Wanneer een algemeen niet als een streep door alles of een rode ronde cirkel om alles, één specifiek niet betekent, dan kan dat leiden tot fouten.

Volgens de graphics is op dit bord ook de ingehaalde auto in overtreding.

De plaats van niet bepaalt wat verboden is. Ook in de linear geordende woordtaalzinnen.

Taalkundige Liesbeth Koenen laat dat aardig zien met het onderstaande rijtje.

Acht gelijke zinnen. Het woord alleen steeds een positie verschoven. De zin verandert dan gelijk van betekenis.

Alleen hij zei dat hij van haar hield.
Hij alleen zei dat hij van haar hield.
Hij zei alleen dat hij van haar hield.
Hij zei dat alleen hij van haar hield.
Hij zei dat hij alleen van haar hield.
Hij zei dat hij van alleen haar hield.
Hij zei dat hij van haar alleen hield.
Hij zei dat hij van haar hield, alleen. . .

In beeldtaal is de plaats lastiger omdat beeldtaal niet lineair is maar twee- of soms zelfs drie-dimensionaal. De rode rand om een verkeersbord betekent: Er is iets verboden. Je kunt beter zeggen: Dít is verboden. Dus niet het hele bord rood maken maar het element dat niet mag of het fout doet. Als het detail dat verboden is, de kleur rood heeft, dan is er geen misverstand over waar niet bijhoort.

verkeersbord verboden inhalen

De rode auto doet dan iets dat niet mag. Bron: Verkeersbord Oostenrijk.

Naar top.

Gebruik rood alleen voor verbod

Taalpsychologie

Als een kleur twee betekenissen heeft dan is er een synoniem. Synoniemen kunnen verwarren. Dezelfde kleur gebruiken voor twee betekenissen is dus ook verwarrend. Gebruik rood dus niet voor verbod en ook voor gevaar.

Praktijk

Toen in 1977 een luchtverkeersleider in Tenerife OK zei tegen een piloot, toen bedoelde hij OK voor route clearance. De piloot dacht OK voor take off. Het synoniem OK leidde met 583 doden mede tot de nog steeds de grootste vliegramp ooit.

Het Windows sluitvenstericon (wit kruis op rood vierkant). Het rood is geen verbod voor de gebruiker. Het is een niet voor Windows: Windows, toon het venster niet.

9% (n= 34) of the readers have the same interpreation of this elevator sign as the designer has. Other interpretations are: do not hang out 9x, max number of people here 4x wait here 2x, do not enter 1x.

Verboden voor vrouwen, dus herentoilet?

Vrouw rood, dus verboden, dus herentoilet?

Rood, groen, wel, niet, ... tja.

Naar top.

Gebruik rood niet voor toegestaan

Psychologie

Rood voor: Hier moet je wél heen is niet in overeenstemming met de algemene verbodsbetekenis van rood.

Het gebruik van synoniemen leidt tot verwarring, bijvoorbeeld: rood en groen met dezelfde betekenis.

Uitersten (antoniemen) dezelfde grafische vorm geven leidt tot verwarring, bijvoorbeeld tussen verbod en toegestaan.

Inconsistentie tussen de grafische en de woordelijke betekenis leidt tot verwarring (Stroop-effect) bijvoorbeeld: rood en groen voor verbod.

In België betekent dit bord: Auto‘s mogen wél in de straat maar ze mogen fietsers niet inhalen en mogen niet harder dan 30 km/h. Een rode auto naast een fietser zou duidelijker zijn.

In Nederlands is de betekenis afhankelijk van de wegbeheerder.

Grafisch staat hier: Auto‘s niet (rood).

Human performance

Volgens 50% van Nederlandse weggebruikers staat hier: Auto‘s niet.(n=24).

Het rode exit bordis gebruikelijk in de VS. Maar groen mag daar wettelijk ook.

Groen voor: Hier mag/moet je heen. is in overeenstemming met de algemene betekenis van groen: dit mag wel. Het groene bord is de standaard in Europa.

When the building is on fire, would you flight using a door with this sign?

Red emergency exit signs
red emergency exit sign safety psychology
Green emergency exit signs
green emergency exit sign safety psychology
60%
9 s
108 ✓

n 98%
6 s
87

Een uitgangspoortje metro Lissabon. Vluchtroutebord en rood kruis. Kun je het poortje wel of niet passeren bij brand?

Naar top.

Toon niet en ook wel voor meer duidelijkheid

Naar top.

Uitgezonderd

Niet is lastig. Niet niet is nog lastiger zoals dit inrijdbord toont.

Geldt dit bord niet voor fietsers en kunnen er dus fietsers van de andere kant komen?
Of betekent dit bord: Mogen fietsers deze straat niet inrijden.

Misschien is gebruik van groen en alleen beeld duidelijker? Het bord is wel kleiner, op grotere afstand leesbaar en in een oogfixatie waar te nemen.

verboden in te rijden uitgezonderd fietsers

Naar top.

Gebruik groen voor toegestaan

Taalpsychologie

Antoniemen zijn woordparen die een tegenovergestelde betekenis hebben. Bij antoniemen combineert de lezer beide woorden vanzelf, ook wanneer maar een woord gebruikt wordt.5% van de lezers associeert rood uit zich zelf met groen. Als rood betekent verbod dan zal de lezer automatisch groen interpreteren als toegestaan. Groen voor toegestaan is grammaticaal psychologisch correct.

Waarnemingspsychologie

Bij het Stroop-effect is er inconsistentie tussen de grafische presentatie van een woord en de betekenis van het woord. Dit leidt tot verwarring.De rode kat. wordt dan gelezen als: De groene kat.

Denkpsychologie

In de beeldtaal liggen betekenissen minder vast dan in een woordtaal maar de lezer legt wel antoniemen en consistenties in de taal. Dit leidt tot verwarringen die dodelijk kunnen zijn.

Praktijk

Verkeersborden hebben een juridische achtergrond: Gij zult niet .... De wet legt ook vast welke grafische elementen staan voor niet (rood, streep erdoor). Wat toegestaan is, dat is voor de wet niet interessant en daar geeft de wet ook geen grafische elementen voor. Groen komt niet voor op verkeersborden.

Als de schipper het linker blauwe bord voor aanleggen toegestaan weet, dan kan hij uit die kennis niet afleiden wat het tweede bord met de zwarte P betekent. Aangenomen dat de lezer snapt dat het bord: Aanleggen toegestaan en niet als Hier is een bolder beschikbaar.

Als de schipper of automobilist weet dat de groene P staat voor parkeren toegestaan, dan weet hij ook wat de rode P betekent.

De grafische verkeerstaal kent geen element voor toegestaan. Daarom staat Wel toegestaan in tekst bij verkeersborden. De tekst maakt de leesafstand korter en de leestijd langer, onder andere doordat er meer oogfixaties nodig zijn.

Bovendien is tegelijk communiceren in twee verschillende systemen lastig, gaat langzaam en is foutgevoelig. Probeer maar een zin te zeggen waarbij de even woorden Nederlands zijn en de oneven woorden Engels. De beperkingen va een verkeersbord (geldt niet voor ...) zijn óók grafisch te communiceren. De lezer blijft dan in één taal-systeem. Ook is zo'n bord in 233 milliseconden te lezen.

verbod verkeersbord maximale snelheid tijdsperiode experimenteel

Naar top.

Gebruik groen niet voor milieuvriendelijk

Denkpsychologie

Twee betekenissen voor een kleur kan verwarring geven.

Groen gebruiken voor iets anders dan goed vermindert de duidelijkheid van groen voor goed/toegestaan. Daarmee vermindert ook de kracht van rood voor niet/verbod.

Groen voor milieuvriendelijk en voor toegestaan kan tot verwarring leiden. Bovendien is de boodschap dan niet alleen zakelijk voor veiligheid en efficiëntie maar ook promotioneel. Kijk eens hoe milieuvriendelijk wij wel niet zijn. Bij een dubbele bodem kan er een bodem ontgaan.

Grafisch kan de lezer begrijpen:
Rookwolken maken is goed (groen).
De motor mag dus blijven draaien.
De lichten van de auto moeten wel uit want die zijn rood.

Wat betekent groen hier?

In Frankrijk heeft veel wat met fietsen te maken de kleur groen.

Meer grammar for graphics

Icon design			Accenten met kleur, gebruik je rood of gebruik je geel? Rood is geen handige aandachttrekker en wel een levensgevaarlijk homoniem. Aandacht sturen is handiger dan aandacht trekken. Met klik meer.
Icon design			Contrast teken je lichte figuren op een donkere achtergrond, licht op donker of beide? Ontwerpen: lichte tekening op donkere achtergrond, omgekeerd of beide? Voorkomen van onzichtbaarheid en onbegrijpelijkheid. Met klik meer.
Icon design			De grammatica voor zinnen geldt ook voor beelden Een vergelijking van de huidige borden voor verkeersregels (weg-, rail-, water-), way finding en public signs met de kennis van: - de antropologie, - de cognitieve psychologie, - de taalpsychologie. En een experimentele vergelijking van die huidige borden met borden ontworpen volgens de kennis van: - de antropologie, - de cognitieve psychologie en - de taalpsychologie. Wat is het verschil in onduidelijkheden, misverstanden, leertijd en kijktijd en de omvang van (rij)examens. Met klik meer.
Icon design			Kinderen, hoe te tekenen, babies, schoolkinderen, volwassenen, ouderen, etc. Teken je kinderen op borden? Zo ja hoe dan (jong, oud). Met klik meer.
Icon design			Meervoud, gezinnen en stellen zijn wel mensen maar mensen zijn niet altijd gezinnen en stellen Hoe teken en verwoord je meervoud (auto’s, mensen)? Met klik meer.
Icon design			Ontkenning, verbod en niet: teken je een streep er door, een kruis er door of kleur je rood? Verbod: tekenen of verwoorden, hoe tekenen (streep, kruis, rood)? Wat en wanneer wel/niet rood/groen/geel? Hoe extra duidelijk maken, met woorden of teken je strepen, kruisen en rood? Een expliciete, eenvoudige en consequente grafische presentatie van het verbod maakt icons en pictogrammen begrijpelijk en het gevaar duidelijk. Met klik meer.
Icon design			Aangeven van beperkingen voorkomt vergissingen, bijvoegelijk naamwoorden en bijwoorden Met klik meer.
Icon design			Perspectief, mooi met perspectief of leesbaar en begrijpelijk met 2-d? Mooier met perspectief of beter leesbaar en begrijpelijker met 2-d. Met klik meer.
Icon design			Plaatsbepaling, hoe teken je: pijlen en richtingen? In de werkelijkheid zijn er een tiental richtingen. Een 2d bord heeft er maar vier. Grafische elementen voor boven, vooruit en beneden kunnen gelijk zijn (synoniem). De kans op verwarring is groot en bij veiligheidsborden dodelijk. Met klik meer.
Icon design			Plaatsbepaling, de voor- of de zijkant tekenen? Meer zien op minder oppervlak. De voorkant is wat de lezer meestal ziet maar de zijkant kan hem meer laten zien en snapt de lezer ook wel. Overeenstemming met de kijkrichting of meer informatie, leesbaarder en begrijpelijker. Met klik meer.
Icon design			Plaatsbepaling, hoe teken je: op, in en onder water? Zonder water op borden verdrinkt de lezer in de betekenis. Met klik meer.
Icon design			Teken je concrete objecten of abstracte essentie? Teken je de zichtbare werkelijkheid of de onzichtbare essentie? Met klik meer.
Icon design			Hoe aanleggen uitleggen? Duur en onbegrijpelijk bord voor wat met tape eenvoudig uit te leggen is. Met klik meer.
Icon design			Komt de trein bij de overweg van rechts of van links, van links én van rechts, van rechts én ook van rechts of van links én ook van links? O.a. plaatsbepalingsfouten The problem: a second train behind the first train at a level crossing. The solution: hide technology, hide the real situation and lie. Met klik meer.
Icon design			Verzamelplaats bij calamiteiten.Teken je concrete objecten of abstracte essentie voor verzamelpunt bij calamiteiten. O.a. meervoudsfouten. An essential IMO standard safety sign on ferries is not understood by most of the passengers. How come? How to improve? Met klik meer.
Icon design			Spookrijdt hij of spookrijd ik? O.a. plaatsbepalingsfouten. Sophisticated electronic signs increase wrong way driving, simple not-electronic signs decrease wrong way driving. Met klik meer.

Behalve een grammar voor graphics ook psychologie voor:

ICT		Verbeteren van GUI, web, usability, gebruiksvriendelijkheid, etc, met psychologie Wat vinden vingers, ogen, geheugen en vooral hersenen van: de desktop, metaforen, help, homepage, menu, Kiss, smart, personaliseren, pieptonen, etc? Hoe zien deze er uit wanneer zij de beste pasvorm hebben voor: ogen, vingers, geheugen en hersenen? Met klik meer.

Public design		Ontwerp van info en apparaten voor OV-reizigers, automobilisten, voetgangers, schippers en vluchters Weinig kosten en veel winst bij het informeren van reizigers, automobilisten, schippers, wandelaars en vluchters. Psychologie en autonavigatie, beleving, bewegwijzering, dynamische vertrektijdenborden (nu en morgen), klanttevredenheid, OV-chipkaart, pictogrammen, nieuwe veiligheidsstrategie, reizigersonderzoek, verkeersborden, vertragingsinformatie. Met klik meer.

Icon/sign design		Grammatica voor graphics: Begrijpelijke bordjes op straat, stations, auto-, wandel-, water- en vluchtwegen Een vergelijking van de huidige borden voor verkeersregels (weg-, rail-, water-), way finding en public signs met de kennis van: - de antropologie, - de cognitieve psychologie, - de taalpsychologie. En een experimentele vergelijking van die huidige borden met borden ontworpen volgens de kennis van: - de antropologie, - de cognitieve psychologie en - de taalpsychologie. Wat is het verschil in onduidelijkheden, misverstanden, leertijd en kijktijd en de omvang van (rij)examens. Met klik meer.

Psychologie		Psychologie voor ontwerp Hoe bij het ontwerp rekening houden met de psychologie van de gebruiker: anticiperen, generiek waarnemen, leren/onderwijzen/opleiden, nu-denken, sturing van de aandacht, verkorten van handelingen, werkgeheugen, woordkeus. Met klik meer.

Toekomst volgens psychologie		Ons dagelijks leven in een technische toekomst, maar volgens de psychologie Toekomst: ons dagelijks leven in een technische toekomst, maar volgens de psychologie. Met klik meer.

Leren rekenen		Computers, toekomst, didactiek en leren rekenen op de basisschool Leren optellen en aftrekken tot 100. Op basis van de kenmerken van de getallen, de psychologie en fysiologie van het kind. Concreet gemaakt met teksten van kinderen, teksten voor rekenmeesters en micro-stapje (’sommen’) waarmee het kind opklimt van 1+1 op de vingers naar 57+38 uit het hoofd. Van ’rekenprobleem’ tot bolleboos. Met klik meer.

Hogesnelheidstrein (ERMTS)		Snelheidsbeheersingsinformatie (ATB) voor machinisten van hogesnelheidstreinen ETCS-mmi interface, design and psychological background information, from the mmi design team. Met klik meer.

Wetenschappelijke verantwoording		Why designers can’t understand their users. Developing a systematic approach using cognitive psychology Why are computers difficult to use? It is so easy to design a userfriendly computer. Don't blame technicians, designers and managers. Blame cognitive psychology. The conclusions are based on experiments with train ticket vending machines and trains indicators. A typical European view on the application of cognitive psychology. Met klik meer.

Naar top.

Contact

Human Efficiency

Leonard Verhoef

+31 (653) 739 750
Parkstraat 19
3581 PB Utrecht
Nederland

leonardverhoef@gmail.com
Kamer van koophandelnummer: 39057871, Utrecht.

Naar top.