Historie en toekomst dynamische OVborden

... naar aandachtsturing

De borden sturen de aandacht met kleur. Er zijn grofweg vier aandachtsniveaus.

Task, control of attention and colour

Levels of attention	No disturbances, all is as usual and required	Some disturbance	Serious disturbance, look here NOW and decide what to do NOW.	No corrective action performed or too late, disaster occurred, game over, try other solution
Colour	Standard colour, e.g. black characters (on white background).	Yellow Conspicuous, no strong alerting value. Aide de memoire. Yellow characters Yellow characters on a light background might have a too low luminance contrast to be readable and conspicuous. In that case a yellow background might be chosen.	Orange Orange has alerting value: decide now (as orange for traffic lights: decide now: brake or increase speed.)	Red Red is unconspicuous for the human eye, so high luminance contrast (on light background dark red characters, on dark background light red characters).
Action of the user	No action.	Action required shortly, prepare.	Action NOW!	Action too late, game over.

OV-verstoringsinformatie kan niet (beter) want de OV-denk- en computersystemen gaan uit van een papieren jaardienstregeling. Dat spoorboekje kent geen verstoringen. Dit uitgangspunt is goed te zien op de huidige borden. More, click and go to: OV kan reizigers geen verstorings’informatie geven, volgens de psychologie	Train passenger No delays, platform changes. Departure in 15 min, sufficient time for coffee.	Train passenger Delay, change of platform. More/less stops than ususal.	Train passenger Action: Train departing in 30 seconds (half decreasing circle), no time for coffee. RUN!	Train passenger Train left without you. Find other train, go by car.

	Teacher Proceed to next subject to learn;	Teacher Remedial action for the yellow subject.	Teacher Call student; next time test in an earlier phase.	Teacher Stop this course for this student.

	Overview of several dimensions of learning goals and student’s performance (small colored squares).
De km-teller van de toekomst: Een technische teller van kilometers of informatie voor het denken van de bestuurder bij het uitvoeren van zijn speed control taak. Vooral bij de zelfrijdende auto is het in de gaten houden van de techniek van belang. Klik voor meer daarover. More on attention control for car drivers. De km-teller van de toekomst: Een technische teller van kilometers of informatie voor het denken van de bestuurder bij het uitvoeren van zijn speed control taak. Vooral bij de zelfrijdende auto is het in de gaten houden van de techniek van belang. Met klik naar: Kilometers tellen of speed control?	Train driver Maintain speed.	Train driver Prepare for braking, approaching red signal.	Train driver Brake now!	Train driver Safety system now applies the brakes.

Meer voorbeelden van sturing van de aandacht.

• Een interface voor sturing van de aandacht van schoolmeesters, machinisten en reizigers met kleur.

• Aandacht naar marketing of aandacht naar verstoringen van de dienstregeling.

• Aandacht trekken met geel of met rood?

• Een km-teller van de toekomst: sturen van de aandacht van de automobilist bij de speed control task.

• Een generiek auditief interface voor zintuig en interface-techniek onafhankelijke sturing van de aandacht.

Meer over aandachtsturen

Van tijd van vertrek ...
naar tijd tot vertrek

Wat informeert reizigers nu het best, afteltijd of vertrektijd?

Aantal handelingen

Het aantal zoek-, lees-, en rekenhandelingen is bij aftellen minder.

Handelingen bij tijd van vertrek	Handelingen bij tijd tot vertrek
De vertrektijd zoeken en lezen (vier cijfers).	De afteltijd zoeken en lezen (maximaal 2 cijfers, bij een digitale presentatie).
De actuele tijd zoeken en lezen (vier cijfers).
De betrouwbaarheid van de actuele tijd bepalen (loopt die klok gelijk?).
In het kortetermijngeheugen berekenen hoeveel tijd er nog over is.
Vertragingsinformatie zoeken en lezen.
In het kortetermijngeheugen de berekende resttijd corrigeren.	Resttijd zien.
Afstand tot bus schatten, loopsnelheid berekenen.	Afstand tot bus schatten, loopsnelheid berekenen.
Besluiten: bus of koffie halen.	Besluiten: bus of koffie halen.

Minder handelingen levert niet alleen tijdwinst op maar theoretisch ook zo'n 10% lees-, onthoud- en rekenfouten. Voor een reiziger kan het zicht slecht zijn (o.a. regen/zon/mist), de leesbaarheid minder dan normaal (o.a. door gebruik van techniek met een laag contrast), de informatie is niet optimaal gepresenteerd (o.a. voorloopnullen en uitlijning) en is er stress. Het gemiddelde percentage van 10% ligt dus waarschijnlijk hoger. Daar komt nog bij dat reizigers zich niet bewust zijn van deze fouten en de vervoerder de schuld zullen geven:Zie je wel, er gaat altijd wat mis.

Onderzoeksresultaten

Uit een onderzoek van ons bleek dat proefpersonen8seconden nodig hebben om te bepalen wanneer een trein vertrekt bij een vertrektijd. Bij een afteltijd is minder tijd nodig:-25% (n observaties:35). Bij ervaren proefpersonen (bij de derde trial) is het verschil groter. De tijd neemt af met-50%.
Een ander onderzoek gaf vergelijkbare resultaten.

Human performance with:

Time of dep.

Time to departure

94%
0%
6%
13,0
17

✓
?
✗
sec
n

97%
0%
3%
7,0
17

Praktische overwegingen

Bruikbaarder dan deze 16 tekensvoor vertrekt omzijn drie tekens die weergeven hoe hard hij moet lopen om de aansluiting te halen.

Bruikbaarder want: minder waarnemen, minder rekenen, meer nét wel gehaalde treinen, minder nét niet gehaalde treinen en 80% minder beeldschermruimte (c.q. kleinere, goedkopere en eenvoudiger in bussen te plaatsen beeldschermen).

Je kan zeggen: Laat die computers maar klokkijken en rekenen. Geef de reizigers het resultaat zodat hij sneller en zekerder weet dat hij moet rennen om zijn trein te halen.

Het verkeersadviesbureau Keypoint adviseert reizigers te laten rekenen.

Van reisinfo op papier ...

De lay-out van dynamische borden van het OV is dezelfde als de lay-out voor reisinformatie die op papier gedrukt is. Het OV gebruikt de mogelijkheden van het dynamische middel niet.

De breedte van de kolommen is vast, zoals op papier. De vaste kolombreedte staat op het kader van het scherm.

Hetzelfde geldt voor de regels: per voertuig één regel. Een voertuig kan niet méér regels krijgen. Bij verstoringen is er meer informatie en heb je per voertuig meer ruimte nodig.

Vaak geeft het dynamische paneel nog de tijd van vertrek. Op papier kan dat niet anders. Dynamische panelen kunnen tijd tot vertrek geven.

dynamisch informatie paneel openbaar vervoer busstation ede wageningen

Fixed dynamische bussen- en treinenlijst

Bron: Busstation Ede-Wageningen, 2011.

In een systeem met statische borden zijn perronnummers noodzakelijk. Rechts is zien waar dat toe leidt.

dynamische perroninformatie, perronnummer

Het scherm zegt: Trein naar Heerlen spoor 5.De reiziger moet spoor 5 zoeken en daarna de pijl die bij spoor 5 hoort. Een dynamisch bord kan gewoon zelf de links-af-pijl tonen.

En dan het lastige voor naar ... en - achter ... naar - probleem van gesplitste treinen en het lastige achterste deel rijdt niet verder dan ... -probleem. De locomotief kan onzichtbaar zijn, de trein kan kopmaken en vertrekken in de richting waarvan hij gekomen is, in Rotterdam vertrekt de trein naar Utrecht niet in oostelijke richting maar van Utrecht af, naar het westen.

Bij de meeste treinen ziet de voorkant er net zo uit als de achterkant. Met statische middelen zoals rolband- en palet-aanwijzers is dat niet op te lossen.

Rolband-treinaanwijzer

cta gesplitst trein probleem perronaanwijzer

Aanvankelijke presentatie van een gesplitste trein.

Verbeterde presentatie van een gesplitste trein.

En dan het vergelijkbare (IC) vertrekt later maar komt eerder aan (dan stoptrein) probleem .... Met statische middelen zoals rolband- en palet-aanwijzers is dat niet op te lossen wanneer er verstoringen zijn en reizigers zich dit juist afvragen.

... naar dynamische info.

Een nieuwe techniek gebruiken alsof je nog steeds met de oude techniek werkt, komt meer voor bij moderne hulpmiddelen. Vroeger schoven witteboordenwerkers met hun handen papieren mappen over hun statische bureaublad.

Nu voeren witteboordenwerkers met hun hersenen denkhandelingen uit met abstracte begrippen als doelgroepen, kijkcijfers en marge. Maar op hun beeldscherm schuiven ze nog steeds papieren mappen over een statisch bureaublad.

Verschil is wel dat het bureaublad niet meer van hout is maar virtueel. Sommigen noemen dit een ziekte: het horseless carriage syndrome

(de Mul, 2007, pag. 111).

In het denkmodel van het OV is een beeldscherm een glasplaat is met daar achter een rol papier met tekst. Zonder dit behang-denkmodel komen nieuwe mogelijkheden in zicht. Daarmee wordt de informatieverwerking sneller en foutlozer. De borden worden kleiner en goedkoper.

De breedte van de kolommen kan variabel zijn en afhankelijk zijn van de breedte die nodig is voor de informatie die op dat moment op het bord staat. Daardoor kunnen de borden kleiner (en goedkoper) zijn.

Op een dynamisch bord kan een bestemming meer regels krijgen. Met name bij verstoringen is dat gewenst.

Sommige informatie kan aangesloten op het bord staan, zoals informatie die geen zoekingang is. Aansluiten spaart ruimte en verkleint de kans op mismatches.

Een dynamisch bord kan reizigers-afhankelijke informatie tonen, zoals richtingen (in plaats van perronnummers).

Hetzelfde geldt voor de loopsnelheid (in plaats van vertrektijd) die nodig is om vanaf dit punt de trein nog te halen.

Met dynamische borden is het splitsprobleem eenvoudig op te lossen doordat het bord kan weten in welke richting de reiziger kijkt. Het bord kan dus spreken van: de treindelen voor u en van de treindelen achter u.

Ook het vertrekt eerder maar komt later aan bij verstoringen-probleem is eenvoudig op te lossen door een computer enkele getallen te laten optellen en aftrekken: IC van 15:10 naar Utrecht komt nu eerder aan dan Stoptrein van 15:00 naar Utrecht.

Het tonen van de vertrektijd is gebruikelijk op statische media omdat vertrektijd vast is. Dynamische media kunnen de tijd tot vertrek. Zij kunnen dit bovendien grafisch doen en zo dat op grote afstand zichtbaar is dat de trein nog wel gehaald kan worden maar dat de pas dan wel versneld moet worden.

Tot zover stuurt het OV de dynamiek. Ook de reiziger kan de dynamiek sturen. Een druk op de knop van een bushalte laat blinden horen wat het op het paneel staat. Zonder aanpassing van de hardware kan de wachtende reiziger de volgende informatie sturen.
1 press: lees de tekst, voor slechtzienden.
3x press kort: scroll, de hele dienstregeling van deze lijn, bv. de laatste verbinding wordt getoond.
3x press lang: overstappen tonen.
Ook maakt dit mogelijk:
3x kort, 3x lang en 3x kort (SOS dus in morse). Een stikker met deze tekst op een bushalte zal het veiligheidsgevoel van reizigers en de pakkans van criminelen verhogen.

Meer over zintuig-, spiergroep- en techniek onafhankelijk communiceren.

... naar bestemmingen.

Een bestemmingenbord geeft dezelfde informatie als het gebruikelijke treinen- en bussenbord. Bestemmingenborden zijn goedkoper en de reizigers presteren aanzienlijk beter.

Dat blijkt uit een theoretische analyse en empirisch onderzoek (Verhoef, 2007).

Bovendien vindt 85% van de reizigers dat.

De 15% reizigers is het daar niet mee eens en vindt het treinenbord beter. Deze reizigers geven bij de motivering van hun beleving een onjuiste argumentatie (treinenbord geeft meer informatie en is beter te zien).

Er is ook een argumentatie die op zich juist is: Het treinenbord geeft richtingen en tussenstations. Maar die informatie is vooral relevant voor de treindienstleider en de machinist. Verder was de zoektijd van deze anders denkenden op het treinenbord dat ze prefereerden 33% langer.

Bestemmingenvertrekborden:

openbaar vervoer vertrektijden bord schiphol

Dit bord hing ooit op Schiphol.

openbaar vervoer vertrektijden bord warschau

Hand bediend bord Warschau

openbaar vervoer-barometer beleving vragen

Experimenteel ontwerp.

Van paternalisme ...
naar reizigers die zelf beslissen

Vertrektijden zijn natuurlijk onzeker wanneer er vertragingen zijn, maar er is ook onzekerheid wanneer er geen vertragingen zijn.

Wanneer het bord de vertrektijd tot op minuten toont dan is er een marge van 59 seconden. Dat is vrij veel voor een reiziger die dagelijks dezelfde rit maakt of op het punt staat zijn trein te missen.

In een intermitterend voertuigvolgsysteem is de aankomsttijd van een trein die stil staat direct achter een sein, gelijk aan de aankomsttijd van een trein die 1500 meter verder met 180 km/h het volgende sein passeert.

Draadloze intermitterende systemen kunnen een bus missen of kwijtraken.

Het traditionele papieren jaardienstregelings-denken is nu nog wel de basis voor reisinformatie maar drijft steeds verder af van de werkelijkheid van de dienstregeling. Meer technische mogelijkheden en hogere eisen leiden tot meer flexibiliteit in de dienstregeling, zoals een extra trein, een extra stop of een bus in plaats van een trein omdat het spoor tegenwoordig niet meer onderhouden wordt terwijl de treinen gewoon door rijden.

De belevingsaanpak is voor de vervoerder paternalistisch en gemakkelijk. Volg de borden en de omroep en alles zal goed komen beste reiziger.

Volgens de handelingsaanpak moeten vervoerders onzekerheid in de dienstregeling niet negeren maar presenteren. Reizigers moeten onzekerheid accepteren. De vervoerder roept om dat deze trein met een lage dienstregelingszekerheid moet wachten op een trein met een hoge zekerheid. Dit conform de afspraken en de verstrekte reisinformatie, zoals in het voorbeeld rechts.

Tijdens verstoringen kan de reiziger met zekerheidsaanduidingen zelf goed beslissen wat te doen: een lange maar zekere omweg of de reis maar opgeven. Bij een onverstoord vervoer is zekerheidsinformatie ook nodig omdat de reiziger dan zelf het risico neemt van een negatieve emotionele beleving door keuze waarvan hij wist dat de kans op vertraging hoger is. Om met Nietzsche (in Visser, 1998) te spreken, helpt de vervoerder de reiziger zo de dwalingen van zijn beleving te ontdekken.

Treinenaanwijzer met onzekerheidsinformatie.
Bron: Experimenteel demo-ontwerp, Verhoef, 2008.